Từ chối công chứng hợp đồng thế chấp: người dân cần biết gì?
Hợp đồng thế chấp tài sản, đặc biệt là thế chấp quyền sử dụng đất, nhà ở để vay vốn ngân hàng, là một giao dịch phổ biến hiện nay. Theo quy định, hợp đồng này bắt buộc phải được công chứng thì mới có hiệu lực pháp lý. Tuy nhiên, không ít trường hợp hồ sơ bị công chứng viên từ chối công chứng hợp đồng thế chấp. Vậy căn cứ nào để từ chối và người dân cần lưu ý gì để bảo vệ quyền lợi?
1. Căn cứ pháp lý về việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
Các văn bản pháp luật hiện hành quy định rõ về công chứng hợp đồng thế chấp, trong đó có:
Luật Công chứng 2014:
Điều 44 quy định công chứng viên phải từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội hoặc không đủ điều kiện.
Điều 69 khẳng định người dân có quyền khiếu nại, tố cáo nếu cho rằng việc từ chối là không có căn cứ.
Bộ luật Dân sự 2015: quy định về hình thức, hiệu lực của hợp đồng thế chấp.
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung 2024) và Luật Nhà ở 2023: quy định về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở trong giao dịch thế chấp.
Như vậy, việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp chỉ được thực hiện dựa trên căn cứ pháp lý, không phải theo cảm tính hay quan điểm cá nhân của công chứng viên.
2. Các trường hợp công chứng viên được quyền từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
2.1. Hồ sơ pháp lý không đầy đủ hoặc không hợp lệ
Nếu bên thế chấp không cung cấp đủ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản, hoặc giấy tờ bị rách nát, tẩy xóa, sai thông tin thì công chứng viên có quyền từ chối.
2.2. Tài sản thế chấp không đủ điều kiện thế chấp
Theo Điều 188 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), đất đai chỉ được thế chấp khi có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không bị tranh chấp, không bị kê biên và còn trong thời hạn sử dụng. Nếu tài sản không đủ điều kiện, hồ sơ sẽ bị từ chối công chứng.
2.3. Người tham gia hợp đồng không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
Trường hợp một bên tham gia là người chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự mà không có người đại diện hợp pháp, công chứng viên phải từ chối.
Nếu công chứng viên phát hiện chữ ký không phải của người thật, giấy tờ giả mạo, hoặc có bằng chứng về sự ép buộc, đe dọa, hồ sơ sẽ bị từ chối công chứng.
2.5. Vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
Ví dụ: Thế chấp đất thuộc khu vực quốc phòng, an ninh hoặc đất không được phép giao dịch thì hợp đồng sẽ không được công chứng.
3. Ví dụ minh họa thực tế về việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
Anh D ở Bình Dương mang Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đến Văn phòng công chứng để ký hợp đồng thế chấp vay ngân hàng. Tuy nhiên, công chứng viên tra cứu thông tin và phát hiện mảnh đất này đã bị kê biên do liên quan đến một vụ tranh chấp dân sự. Do đó, công chứng viên đã từ chối công chứng hợp đồng thế chấp và hướng dẫn anh D chờ kết quả xử lý từ Tòa án.
Trường hợp trên cho thấy việc kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản trước khi thế chấp là vô cùng quan trọng để tránh mất thời gian và cơ hội vay vốn.
4. Người dân cần làm gì khi bị từ chối công chứng hợp đồng thế chấp?
Xác minh lý do từ chối: Nếu đúng quy định (ví dụ tài sản bị tranh chấp), người dân cần giải quyết xong tranh chấp trước khi yêu cầu công chứng.
Bổ sung, chỉnh sửa hồ sơ: Nếu chỉ thiếu giấy tờ hoặc sai sót kỹ thuật, cần nhanh chóng bổ sung.
Khiếu nại nếu bị từ chối sai quy định: Theo Điều 69 Luật Công chứng 2014 và Luật Khiếu nại 2011 (sửa đổi 2020), người dân có thể khiếu nại đến Trưởng văn phòng công chứng hoặc Sở Tư pháp nếu cho rằng việc từ chối là không hợp pháp.
>>> Xem thêm: Bạn sẽ ngạc nhiên vì Thủ tục công chứng nay đã nhanh gọn hơn trước rất nhiều.
Kết luận
Việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp chỉ hợp pháp khi có căn cứ rõ ràng theo luật định. Người dân cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản trước khi tiến hành giao dịch, đồng thời nắm rõ quyền khiếu nại để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
