Tranh chấp đất đai: Quyền và nghĩa vụ của người dân khi xảy ra
Trong thực tế, tranh chấp đất đai là một trong những dạng tranh chấp phổ biến và phức tạp nhất tại Việt Nam. Khi xảy ra tranh chấp, người dân không chỉ cần hiểu rõ quyền lợi hợp pháp của mình mà còn phải nắm được nghĩa vụ theo quy định pháp luật để bảo vệ quyền sử dụng đất đúng đắn và tránh vi phạm.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn chọnvăn phòng công chứng phù hợp cho hợp đồng mua bán nhà đất
📌 Tranh chấp đất đai là gì?
Theo Điều 3 Luật Đất đai 2013, “tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai”.
👉 Như vậy, tranh chấp đất đai bao gồm:
Tranh chấp về quyền sử dụng đất (ai là người có quyền hợp pháp).
Tranh chấp về ranh giới, mốc giới thửa đất.
Tranh chấp liên quan đến giao dịch về quyền sử dụng đất (mua bán, tặng cho, thừa kế…).
Tranh chấp về lối đi qua, quyền liền kề.
⚖️ Căn cứ pháp lý điều chỉnh tranh chấp đất đai
Luật Đất đai 2013: Điều 12, Điều 202, Điều 203.
Bộ luật Dân sự 2015: Điều 166 (quyền đòi lại tài sản), Điều 175 (ranh giới bất động sản), Điều 254 (quyền lối đi qua).
Luật Hòa giải cơ sở 2013: Khuyến khích hòa giải tại cộng đồng.
Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: Thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai tại Tòa án.
👩⚖️ Quyền của người dân khi xảy ra tranh chấp đất đai
1. Quyền yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai
Theo Điều 202 Luật Đất đai 2013, người dân có quyền yêu cầu hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp. Đây là thủ tục bắt buộc trước khi đưa vụ việc ra Tòa án.
2. Quyền khởi kiện ra Tòa án
Căn cứ Điều 203 Luật Đất đai 2013, nếu hòa giải không thành, người dân có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân để được giải quyết bằng bản án có hiệu lực pháp luật.
3. Quyền cung cấp chứng cứ, tài liệu
Người dân có quyền nộp giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, như:
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).
Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế hợp pháp.
Biên bản hòa giải, xác nhận của địa phương.
4. Quyền nhờ luật sư, tổ chức trợ giúp pháp lý
Theo Luật Trợ giúp pháp lý 2017, người dân thuộc diện hộ nghèo, người có công, hoặc đối tượng chính sách được quyền nhờ trợ giúp pháp lý miễn phí khi xảy ra tranh chấp.
>>> Xem thêm: Những giấy tờ cần chuẩn bị khi thực hiện công chứng nhà đấtmua bán tại Hà Nội
📜 Nghĩa vụ của người dân khi xảy ra tranh chấp đất đai
1. Nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực
Người dân phải khai báo, cung cấp tài liệu, chứng cứ chính xác, không được làm giả hồ sơ, gây cản trở quá trình giải quyết.
2. Nghĩa vụ chấp hành quyết định giải quyết
Khi có quyết định từ UBND hoặc bản án của Tòa án, người dân có nghĩa vụ thi hành nghiêm túc, trả lại đất hoặc thực hiện nghĩa vụ bồi thường theo phán quyết.
3. Nghĩa vụ bảo vệ tài sản chung, trật tự xã hội
Trong quá trình tranh chấp, người dân không được tự ý phá hoại tài sản, xây dựng trái phép hoặc có hành vi gây mất an ninh trật tự.
🏡 Ví dụ minh họa tranh chấp đất đai thực tế
📌 Trường hợp 1: Tại Nam Định, hộ ông H bị hàng xóm xây tường bao lấn sang 15m² đất. Sau khi hòa giải tại UBND xã không thành, ông H khởi kiện ra Tòa án. Căn cứ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Tòa tuyên buộc hộ vi phạm phải tháo dỡ tường và trả lại đất.
📌 Trường hợp 2: Ở Long An, gia đình bà M sử dụng lối đi chung qua đất ông T nhiều năm. Ông T sau đó rào chắn, không cho đi. Tòa án căn cứ Điều 254 Bộ luật Dân sự 2015 xác định bà M có quyền lối đi qua hợp lý và buộc ông T mở lối đi.
>>> Xem thêm: Thủ tục khởi kiện hành vi lấn chiếm đất đaira tòa án nhân dân
🛠️ Cách giải quyết tranh chấp đất đai hiệu quả
1. Thương lượng và hòa giải
Ưu tiên hòa giải tại cộng đồng để giữ tình làng nghĩa xóm.
Nếu không thành, UBND cấp xã sẽ đứng ra hòa giải theo quy định.
2. Giải quyết hành chính
Trong một số trường hợp, người dân có thể gửi đơn đến UBND cấp huyện/tỉnh nếu tranh chấp liên quan đến đất công, chưa có giấy chứng nhận.
3. Giải quyết tại Tòa án
Nếu hòa giải không thành, Tòa án là cơ quan có thẩm quyền cuối cùng để phân định quyền sử dụng đất.
🚨 Hậu quả nếu không giải quyết tranh chấp đất đai kịp thời
Mất quyền lợi về diện tích đất hợp pháp.
Cản trở việc chuyển nhượng, thế chấp, thừa kế.
Mâu thuẫn, xung đột có thể kéo dài, thậm chí dẫn đến vi phạm hình sự.
Khi xảy ra tranh chấp đất đai, người dân cần nắm rõ quyền và nghĩa vụ theo pháp luật: có quyền yêu cầu hòa giải, khởi kiện, cung cấp chứng cứ và nhờ luật sư, đồng thời có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, chấp hành quyết định giải quyết và giữ gìn trật tự. Việc tuân thủ đúng trình tự pháp lý sẽ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời góp phần xây dựng cộng đồng văn minh, đoàn kết.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
