Thừa kế không đăng ký kết hôn: người sống chung có được chia di sản?
Thừa kế không đăng ký kết hôn là vấn đề pháp lý gây tranh cãi trong thực tiễn bởi không ít cặp đôi sống chung như vợ chồng nhưng không thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn hợp pháp. Khi một bên qua đời, người còn sống có được xem là hàng thừa kế hợp pháp để chia di sản hay không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ pháp lý trong trường hợp này.
>>> Xem thêm: Bạn có biết sai sót nhỏ trong Công chứng văn bản thừa kế có thể khiến bạn mất trắng tài sản?
1. Quy định về điều kiện hưởng thừa kế theo pháp luật
Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật được xác định dựa trên hàng thừa kế. Cụ thể:
Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm:
Vợ, chồng hợp pháp
Cha mẹ ruột
Con ruột (con nuôi cũng được xem như con ruột)
Tuy nhiên, để được công nhận là vợ chồng và có quyền thừa kế theo hàng thứ nhất, cặp đôi phải có đăng ký kết hôn theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cụ thể tại Điều 9.
Do đó, nếu không đăng ký kết hôn, quan hệ sống chung không được pháp luật công nhận là vợ chồng, người sống chung sẽ không thuộc hàng thừa kế theo pháp luật.
2. Thừa kế không đăng ký kết hôn có được chia di sản không?
Trong trường hợp thừa kế không đăng ký kết hôn, người sống chung vẫn có thể được chia di sản nhưng phải dựa vào các trường hợp sau:
a. Có di chúc hợp pháp
Nếu người đã mất có lập di chúc hợp pháp để lại một phần hoặc toàn bộ tài sản cho người sống chung, thì người này sẽ được nhận di sản theo di chúc, không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân hợp pháp.
>>> Xem thêm: Làm sao để tra cứu thông tin một văn phòng công chứng hoạt động hợp pháp?
b. Có tài sản chung khi sống chung
Theo khoản 1 Điều 16 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:
“Nam, nữ sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng.”
Tuy nhiên, nếu hai người cùng tạo lập tài sản trong thời gian sống chung, tài sản đó có thể được xem là tài sản chung. Khi một bên qua đời, người còn sống có thể yêu cầu xác lập phần tài sản thuộc sở hữu của mình, và phần còn lại sẽ được chia thừa kế cho những người thừa kế hợp pháp.
c. Nhận thừa kế theo thỏa thuận với các đồng thừa kế khác
Trong thực tế, người sống chung không có quyền đương nhiên nhưng có thể được chia di sản nếu các đồng thừa kế hợp pháp chấp thuận trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản được công chứng.
>>> Xem thêm: Chi phí dịch vụ sang tên sổ đỏ là bao nhiêu và có bị phát sinh thêm không?
3. Ví dụ minh họa thực tế thừa kế không đăng ký kết hôn
Anh Hùng và chị Mai sống với nhau như vợ chồng hơn 10 năm tại Bình Dương nhưng không đăng ký kết hôn. Họ cùng mua một căn nhà và sinh được một con chung. Khi anh Hùng qua đời, không để lại di chúc.
Do không có đăng ký kết hôn, chị Mai không được xác định là người thừa kế theo pháp luật, tuy nhiên chị đã chứng minh được mình cùng góp tiền mua căn nhà. Tòa án công nhận một nửa căn nhà là tài sản của chị, phần còn lại thuộc di sản và được chia cho con của họ và cha mẹ anh Hùng.
4. Hướng dẫn người sống chung xử lý khi không được thừa kế
Để bảo vệ quyền lợi trong trường hợp thừa kế không đăng ký kết hôn, người sống chung nên:
Yêu cầu công nhận phần tài sản chung nếu có bằng chứng về đóng góp
Khuyến khích lập di chúc rõ ràng nếu muốn để lại di sản cho người sống chung
Thỏa thuận với đồng thừa kế về việc phân chia di sản một cách thiện chí
Thực hiện thủ tục công chứng thừa kế tại tổ chức hành nghề công chứng để đảm bảo tính pháp lý
Thừa kế không đăng ký kết hôn là vấn đề phức tạp về pháp lý. Người sống chung không đương nhiên được coi là vợ/chồng hợp pháp và không thuộc hàng thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên, nếu có di chúc hợp lệ, tài sản chung hoặc sự đồng thuận của các thừa kế hợp pháp khác, họ vẫn có thể được hưởng một phần di sản.
Nếu bạn đang gặp vướng mắc trong thủ tục thừa kế, chia tài sản hoặc cần hỗ trợ lập di chúc công chứng, hãy liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được hỗ trợ chính xác, chuyên nghiệp và hiệu quả.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
